W Polsce w każdym rokiem pojawia się coraz więcej chętnych do pracy obcokrajowców. Wielu z nich to specjaliści w konkretnych dziedzinach, jak na przykład zawodowi kierowcy z prawem jazdy kategorii C lub wyższej. Firmy przewozowe i transportowe, jak wszystkie inne przedsiębiorstwa na rynku, stają więc przed pytaniem na jakich zasadach mogą zatrudnić kierowcę spoza Unii Europejskiej i jakich formalności muszą dopełnić. Przedstawiamy najważniejsze zagadnienia o których należy pamiętać.
Odmienne formalności przy zatrudnianiu pracowników zagranicznych
Nie jest tajemnicą że branża transportowa od pewnego czasu boryka się z dużymi deficytami kierowców zawodowych. Dotyczy to nie tylko Polski ale i wielu innych krajów. Jednocześnie można zauważyć dość dużą mobilność zawodową kierowców w transporcie ciężkim. Firmy przewozowe z kolei, wcale nie od dziś, z dużą chęcią korzystają ze wsparcia kadrowego z zagranicy. To z kolei rodzi pytanie na jakich zasadach i w jaki sposób polskie prawo dopuszcza zatrudnianie kierowców spoza Unii Europejskiej. Bo trzeba pamiętać o tym, że zatrudnianie pracowników zagranicznych, w szczególności spoza krajów UE, wiąże się z koniecznością dopełnienia dodatkowych formalności i spełnienia odpowiednich wymagań określonych przez przepisy. Te odmienne zasady nie obowiązują natomiast przy zatrudnianiu obywateli pochodzących z krajów Unii Europejskiej.
Wymogi stawiane względem kierowców zawodowych, chcących pracować w Polsce
Kierowcy zawodowi, wykonujący przewozy drogowe muszą legitymować się dodatkowymi uprawnieniami niż pracownicy w innych branżach. Nie powinno więc dziwić, że również zasady ich zatrudniania mogą być nieco odmienne. Kwestie dotyczące wymogów stawianych przed kierowcami, chcącymi wykonywać zarobkowy przewóz drogowy w Polsce, określone zostały szczegółowo w art. 39a ust. 1 ustawy o transporcie drogowym.
Do wymagań tych zaliczają się przede wszystkim:
- Osiągnięcie odpowiedniego wieku:
- 18 lat- dla kierowcy prowadzącego pojazd samochodowy, dla którego wymagane jest posiadanie prawa jazdy kategorii:
- C lub C+E, o ile uzyskał on odpowiednią kwalifikację wstępną,
- C1 lub C1+E, o ile uzyskał on odpowiednią kwalifikację wstępną przyśpieszoną,
- 21 lat- dla kierowców prowadzących pojazd samochodowy, dla którego wymagane jest posiadanie prawa jazdy kategorii:
- C lub C+E, o ile uzyskał on odpowiednią kwalifikację wstępną przyśpieszoną,
- D lub D+E, o ile uzyskał on odpowiednią kwalifikację wstępną,
- D lub D+E, o ile przewóz jest wykonywany na liniach regularnych, których trasa nie przekracza 50 km i o ile kierowca uzyskał odpowiednią kwalifikację wstępną przyśpieszoną,
- D1 lub D1+E, o ile uzyskał on odpowiednią kwalifikację wstępną przyśpieszoną,
- 23 lata- względem kierowcy prowadzącego pojazd samochodowy, dla którego wymagane jest posiadanie prawa jazdy kategorii D lub D+E, o ile uzyskał on odpowiednią kwalifikację wstępną przyśpieszoną;
- Legitymowanie się odpowiednimi uprawnieniami do kierowania pojazdem samochodowym, określonymi w ustawie z dnia 5 stycznia 2011 r. o kierujących pojazdami;
- Konieczność uzyskania kwalifikacji wstępnej lub kwalifikacji wstępnej przyspieszonej;
- Brak jakichkolwiek przeciwwskazań zdrowotnych do wykonywania pracy na stanowisku kierowcy;
- Również brak jakichkolwiek przeciwwskazań psychologicznych do wykonywania pracy na stanowisku kierowcy;
- Ukończenie szkolenia okresowego.
Każdy zaznajomiony z tematem widzi wyraźnie, że wymagania stawiane względem obcokrajowców nie są nadmiernie wygórowane czy w jakikolwiek sposób dyskryminujące. W istocie większość z nich obowiązuje również polskich kierowców podejmujących zatrudnienie w transporcie.
Zatrudnienie obcokrajowca- zezwolenie na pobyt czasowy i pracę lub oświadczenie o powierzeniu wykonywania pracy cudzoziemcowi
O czym jeszcze należy pamiętać? Jakie dodatkowe dokumenty przygotować? Przede wszystkim niezbędne jest uzyskanie zezwolenia jednolitego na pobyt czasowy i pracę lub oświadczenia o powierzeniu pracy cudzoziemcowi. Dokument jakim jest tzw. zezwolenie jednolite, legalizuje pobyt i umożliwia pracę cudzoziemca spoza Unii Europejskiej. Dzięki temu, zarówno cudzoziemcy jak i ich przyszli pracodawcy, otrzymują nieco przyspieszoną i ułatwioną drogę do załatwienia części formalności. Wynika to z faktu, że wszystkie formalności dotyczące wspomnianego zezwolenia mogą zostać załatwione w ramach jednego postępowania administracyjnego.
Wszystkie zasady dotyczące ubiegania się o zezwolenie na pobyt czasowy i pracę zostały uregulowane w ustawie z dnia 12 grudnia 2013 r. o cudzoziemcach. Zgodnie z art. 114 ust. 1 tej właśnie ustawy, zezwolenia takiego udziela się, gdy celem pobytu cudzoziemca na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej jest wykonywanie pracy. Czynności dokonywane są w oparciu o umowę o pracę bądź też umowę cywilnoprawną. Aby decyzja o udzieleniu zezwolenia jednolitego była pozytywna niezbędne jest także posiadanie przez cudzoziemca ubezpieczenia zdrowotnego, a także brak możliwości zaspokojenia potrzeb kadrowych na lokalnym rynku pracy przez podmiot powierzający wykonywanie pracy. Wymóg ten niejako broni Polskich obywateli oraz potencjalnych pracowników z UE, dając im pierwszeństwo w zatrudnieniu.
Regulacji przez przepisu podlega również wynagrodzenie obcokrajowca. Przyszły pracodawca musi pamiętać o tym, że stawka oferowana przybyszowi z zagranicy nie może być niższa niż wynagrodzenie oferowane pracownikom wykonującym pracę porównywalnego rodzaju lub na porównywalnym stanowisku w tym samym wymiarze czasu pracy. Tym samym miesięczne wynagrodzenie cudzoziemca nie może być niższe niż minimalne wynagrodzenie za pracę. Choć kwestia ta wzbudzała swego czasu sporo kontrowersji to trzeba pamiętać, że wymóg ten nie jest zależny od wymiaru czasu pracy i rodzaju stosunku prawnego stanowiącego podstawę wykonywania pracy przez cudzoziemca.
Wniosek o zezwolenie jednolite na pobyt czasowy i pracę
Z wnioskiem o zezwolenie jednolite na pobyt czasowy i pracę składa osobiście cudzoziemiec, którego sprawa dotyczy, nie pracodawca czy jakikolwiek pełnomocnik. Wniosek musi zostać złożony do wojewody właściwego ze względu na miejsce pobytu obcokrajowca. Oprócz tego wniosek powinien być uzupełniony o dodatkowe dokumenty, takie jak oświadczenie wypełnione przez pracodawcę, aktualne kolorowe fotografie cudzoziemca, ważny dokument podróżniczy, dokumenty potwierdzające posiadanie ubezpieczenia zdrowotnego.
Po pozytywnym rozpatrzeniu wniosku cudzoziemca, zostaje mu udzielone zezwolenie na pobyt czasowy i pracę. Zezwolenie udzielane jest na czas określony, nie krótszy niż 3 miesiące i nie dłuższy niż 3 lata. Jest to równoznaczne z otrzymaniem od wojewody karty pobytu. Zezwolenie na pobyt czasowy nie podlega przedłużeniu. Gdy okres jego ważności dobiega końca niezbędne jest złożenie powtórnie, nowego wniosku.
Oświadczenie o powierzeniu wykonywania pracy cudzoziemcowi
Oprócz zezwolenia jednolite na pobyt czasowy i pracę cudzoziemcy z państw trzecich mogą ubiegać się o inny dokument, który pozwoli im na podjęcie legalnego zatrudnienia w Polsce. Dokumentem tym jest oświadczenie o powierzeniu wykonywania pracy cudzoziemcowi. Tego typu procedurę stosuje się względem obywateli Armenii, Białorusi, Gruzji, Mołdawii i Ukrainy, którzy chcą pracować w Polsce.
Oświadczenie o powierzeniu wykonywania pracy cudzoziemcowi posiada jednak pewne ograniczenia. Okres zatrudnienia nie może być dłuższy niż 24 miesiące a praca nie może dotyczyć zatrudnienia sezonowego. Podjęcie pracy przez obcokrajowca musi nastąpić nie później niż 6 miesięcy od daty złożenia oświadczenia. Dodatkowo pracodawca musi zadbać o to aby wynagrodzenie otrzymywane przez cudzoziemca nie było niższe od wynagrodzenia pracowników wykonujących pracę porównywalnego rodzaju lub na porównywalnym stanowisku.
W odróżnieniu od wcześniej wspomnianego wniosku o zezwolenie jednolite, oświadczenie o powierzeniu wykonywania pracy cudzoziemcowi składa się w powiatowym urzędzie pracy odpowiednim dla siedziby lub miejsca stałego pobytu bądź zameldowania na pobyt stały pracodawcy. W przypadku tego dokumentu obowiązek jego złożenia leży po stronie pracodawcy bądź ewentualnie jego pełnomocnika.
Wyjątki dla obywateli Ukrainy
Zarówno w przypadku zezwolenia na pobyt czasowy i pracę jak również oświadczenia o powierzeniu wykonywania pracy cudzoziemcowi trzeba pamiętać o wyjątkach jakie wprowadziła specustawa z dnia 12 marca 2022 roku o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa.
Zatrudnianie kierowców z państw trzecich- świadectwo kierowcy
Jak już wspomnieliśmy, zatrudnienie kierowcy z państw trzecich nieco różni się od zatrudniania obcokrajowców na innych stanowiskach. W sytuacji gdy kierowca w firmie transportowej ma być odpowiedzialny za wykonywanie międzynarodowych przewozów towarów, musi on uzyskać świadectwo kierowcy. Jest to dokument, który potwierdza legalne zatrudnienie w firmie przewozowej a także zgodnie z wymaganiami względem realizacji przewozów drogowych. Po zmianie przepisów obowiązek posiadania świadectwa kierowcy ciąży już nie tylko na kierowcach pracujących w transporcie ciężkim ale również na tych realizujących przewozy busami od 2,5 t do 3,5 t.
Świadectwo kierowcy jest wydawane na okres nieprzekraczający 5 lat. Natomiast za jego wydanie odpowiedzialny jest Główny Inspektorat Transportu Drogowego w Warszawie. Wniosek o świadectwo kierowcy składa pracodawca. Niezbędne jest również poświadczenie spełnienia warunków dodatkowych, które omówiliśmy szczegółowo na początku tego tekstu. Do wymogów tych należą przede wszystkim posiadanie uprawnień do kierowania pojazdami oraz brak przeciwwskazań zdrowotnych i psychologicznych do wykonywania pracy. Pracodawca wnioskujący o świadectwo kierowcy musi również pamiętać o takich dokumentach jak licencja wspólnotowa, dowód legalnego zatrudnienia, czy dokument potwierdzający ubezpieczenie społeczne kierowcy.
Kierowcy z zagranicy- KKK, czyli Karta Kwalifikacji Kierowcy
Karta Kwalifikacji Kierowcy jest dokumentem wymaganym od kierowców pochodzących z państw trzecich, a więc spoza Unii Europejskiej, którzy nie posiadają polskiego prawa jazdy oznaczonego kodem 95.
Karta Kwalifikacji Kierowcy to dokument potwierdzający kwalifikacje i kompetencje zawodowego kierowcy. Zaliczają się do nich przede wszystkim:
- uzyskanie kwalifikacji wstępnej lub kwalifikacji wstępnej przyspieszonej,
- ukończenie szkolenia okresowego,
- uzyskanie kwalifikacji w zakresie określonego bloku programowego i zamiar wykonywania przewozów innymi pojazdami samochodowymi niż te, dla których wymagane jest prawo jazdy odpowiadające zakresowi uzyskanej kwalifikacji.
Ponadto Karta Kwalifikacji Kierowcy stanowi jednoznaczne potwierdzenie posiadania uprawnień do kierowania pojazdami kat. C, C + E, D oraz D + E. Dokument ten jest honorowany we wszystkich krajach członkowskich Unii Europejskiej jak również w państwach trzecich.
Karta Kwalifikacji Kierowcy, a więc KKK jest wydawana przez starostwo powiatowe właściwe dla miejsca zamieszkania wnioskodawcy. Wniosek o KKK powinien być uzupełniony o dodatkowe dokumenty takie jak kserokopia prawa jazdy, orzeczenie lekarskie potwierdzające brak przeciwwskazań zdrowotnych do wykonywania zawodu kierowcy, wydane w Polsce świadectwo kwalifikacji zawodowej, potwierdzające uzyskanie kwalifikacji wstępnej lub wstępnej przyspieszonej.
Zatrudnianie kierowców spoza Unii Europejskiej- PKZ, czyli Profil Kierowcy Zawodowego
Jednym z ostatnich dokumentów, które powinien posiadać kierowca przybywający do Polski spoza Unii Europejskiej jest Profil Kierowcy Zawodowego, czyli tzw. PKZ. Wymóg ten został wprowadzony niedawno bo w kwietniu 2022 roku. Profil ten umożliwia kierowcy uczestniczenie w szkoleniach zawodowych takich jak kwalifikacja wstępna oraz szkolenia okresowe.
Definicję PKZ możemy znaleźć w art. 2 pkt 4 ustawy o kierujących pojazdami. Zapis ten mówi, że Profil Kierowcy Zawodowego to “zestaw danych identyfikujących i opisujących osobę ubiegającą się o wpis w prawie jazdy kodu 95, wydanie świadectwa kwalifikacji zawodowej i karty kwalifikacji kierowcy, zawierający informację o wykonaniu badań lekarskich i psychologicznych, utworzony, udostępniany, aktualizowany i archiwizowany w systemie teleinformatycznym.”
Profil tworzy się w Wydziale Komunikacji, odpowiednim dla miejsca zamieszkania wnioskodawcy, czyli kierowcy. Procedura ta jest bezpłatna, nie obciążona jakimikolwiek kosztami. Trzeba jednak pamiętać o dokumentach będących załącznikami do wniosku o stworzenie PKZ. Są to przede wszystkim fotografia kierowcy, kserokopia paszportu i prawa jazdy, dokument potwierdzający brak przeciwwskazań zdrowotnych i psychologicznych do wykonywania pracy.
Prostsza droga do zatrudniania kierowców spoza Unii Europejskiej
Ilość dokumentów i formalności wymaganych do zatrudnienia kierowcy spoza Unii Europejskiej może być przytłaczająca. Dlatego też wielu przedsiębiorców w takiej sytuacji szuka rozwiązania, które pozwoli im na szybsze lub przynajmniej łagodniejsze przejście przez cały proces. Choć od strony proceduralnej nie ma żadnej drogi na skróty to doskonałym pomysłem jest skorzystanie z pomocy specjalistów.
Nieocenione okazuje się doradztwo i wsparcie Kancelarii Transportowej zaznajomionej z tego typu tematyką. Wybrana Kancelaria zostaje pełnomocnikiem pracodawcy chcącego zatrudnić kierowcę spoza Unii Europejskiej a następnie w jego imieniu załatwia wszystkie niezbędne formalności, kompletuje dokumenty i składa wnioski. Dzięki temu przedsiębiorca, prowadzący firmę transportową, zyskuje pewność, że wszystko zostało dopilnowane a zatrudnienie będzie w pełni legalne. Oprócz tego pracodawca uwalnia swój czas i zamiast martwić się o kolejne wnioski i dokumenty może skupić się na prowadzeniu swojej podstawowej działalności.
Jako kancelaria prawnicza w wieloletnim doświadczeniem, Kancelaria Transportowa LegalTruck poleca swoją fachową wiedzę i pomoc z zakresie zatrudniania kierowców spoza Unii Europejskiej. Dzięki naszej specjalizacji jaką jest prawo transportowe możemy poszczycić się bieżącą i aktualną wiedzą z tego zakresu a także licznymi, skutecznie poprowadzonymi sprawami tego typu. Ponadto elastycznie reagujemy na wszelkie zmiany na rynku dzięki czemu nasze usługi są wysoko cenione przez klientów.
