21 sierpnia 2023 roku był dniem kiedy w życie weszły nowe przepisy dotyczące tachografów, a konkretnie wymogu posiadania tzw. inteligentnych tachografów drugiej generacji (Smart Tacho 2). Zmiana ta była już dość długo zapowiadana i szeroko omawiana. Nie wygląda też aby od tej decyzji miał być jeszcze jakikolwiek odwrót. Jednak organizacja przewoźników IRU nawołuje do opóźnienia zmian. Dlaczego? Jakie komplikacje mogą się pojawić w związku z wymogiem posiadania inteligentnych tachografów nowej generacji?
Po co nowe tachografy? Jakich nowych danych dostarczą?
Wprowadzenie nowych tachografów to nie kwestia typowo estetyczna. Nowa technologia, która będzie wprowadzona do pojazdów ciężarowych ma umożliwić przeprowadzanie zdalnej kontroli, bez zatrzymywania, przy pomocy tzw. anten DSRC. Inteligentne tachografy drugiej generacji znacząco rozszerzą zakres danych przekazywanych w czasie takiej kontroli. Inspektorzy przeprowadzający zdalną kontrolę będą mieli już nie tylko wgląd w bieżące parametry pracy urządzenia. Sprawdzą oni także czy kierowca przestrzegał norm i przepisów dotyczących czasu pracy a więc czy np. prowadził zbyt długo lub zbyt krótko odpoczywał.
To jednak nie koniec nowości i udogodnień jakie wprowadzą nowe inteligentne tachografy. Dzięki nim zmianie ulegnie system rejestrowania położenia pojazdu. Będzie on bazować na specjalnie zabezpieczonym sygnale. Urządzenie odnotuje również miejsce załadunku i rozładunku a także położenie samochodu w kilkugodzinnych odstępach oraz przekraczanie wszystkich granic państw. Wprowadzone w nowych urządzeniach szyfrowanie i zabezpieczenia zminimalizują ryzyko manipulowania danymi.
Ostatnią istotną cechą, która odróżnia tachografy drugiej generacji od starszych typów urządzeń jest rozszerzenie ich pamięci. Modyfikacja ta umożliwia zapisywanie danych z 8 tygodni, czyli aż 56 dni. Pozwoli to unijnym służbom na rozszerzenie zakresu kontroli, które rozpocznie się w 2024 roku. Od przyszłego roku kontroli będą mogły podlegać dane z minionych 8 tygodni. W czasie kontroli będzie możliwe również ujawnienie czy przez ostatnie 8 tygodni samochód zjechał do kraju, w którym jest zarejestrowany. Zgodnie z przepisami unijnymi mają taki obowiązek.
Obawy Międzynarodowej Unii Transportu Drogowego w sprawie dostępności nowych tachografów
Przedstawiciele organizacji przewoźników IRU uważają, że dostępność nowoczesnych tachografów, które będą prawnie wymagane, jest wciąż zbyt niska. Oznacza to, że producenci pomimo starań wypuścili na rynek mniej sprzętu niż wykazywane zapotrzebowanie. Powoduje to, że dostęp do inteligentnych tachografów drugiej generacji tzw. Smart Tacho 2, jest znacznie utrudniony. Problem ten dotyczy nie tylko producentów ciężarówek, którzy umieszczają tachografy w nowych pojazdach wypuszczanych z taśmy. Komplikacje dotkną również firm transportowych, które zmuszone są wymienić dotychczas posiadane urządzenia do rejestru czasu pracy kierowców.
Międzynarodowa Unia Transportu Drogowego pokusiła się o dokonanie szacunków zgodnie, z którymi od 20 tys. do nawet 40 tys. ciężarówek zostanie zablokowanych nowymi przepisami właśnie przez brak dostępności tachografów drugiej generacji. Jest to problem nie tylko pojedynczych przewoźników czy firm transportowych ale całej branży transportowej, która może zostać w ten sposób sparaliżowana. Warto wspomnieć, że nie jest to jedynie niepotrzebne sianie paniki a realne obawy wysuwane przez ekspertów na podstawie merytorycznych argumentów i analizy sytuacji.
Apel Międzynarodowej Unii Transportu Drogowego do Komisji Europejskiej
Biorąc pod uwagę wspomniane problemy międzynarodowa organizacja przewoźników IRU zgłosiła się z tą kwestią wprost do Komisji Europejskiej. Wnioskują oni i apelują do europejskich ustawodawców aby wydłużyć prawo do montażu starych tachografów o cztery miesiące a więc do końca bieżącego roku. Pomogłoby to nieco załagodzić napiętą sytuację na rynku transportowym a także dopuściło by kontynuowanie działalności przez wielu przewoźników, którzy nie zdążyli z wymianą starych tachografów.
Terminarz zmian w przepisach dotyczących nowych tachografów
Aby nieco uporządkować zamieszanie związane z wymianą starych tachografów na nowe, inteligentne urządzenia, przedstawiamy harmonogram wynikający bezpośrednio z wprowadzonych przepisów prawa.
Od 21 sierpnia 2023 roku
Wymóg obowiązkowego wyposażenia w inteligentne tachografy drugiej generacji nowo rejestrowanych samochodów ciężarowych o DMC powyżej 3,5 tony. Przepis ten dotyczy wszystkich krajów Unii Europejskiej, a więc również Polski, a oprócz tego także Wielkiej Brytanii, Szwajcarii oraz Norwegii, które są krajami nienależącymi do wspólnoty europejskiej. Ponadto nowe tachografy tzw. Smart Tacho 2 muszą znaleźć się we wszystkich ciężarówkach, zarówno nowych jak i używanych, realizujących transport międzynarodowy oraz wykonujących zagraniczne doładunki. Wymóg ten musi być spełniony jeśli właściciele takich pojazdów chcą uniknąć konieczności delegowania kierowców (przepisy na ten temat uległy zmianie, o czym piszemy tutaj).
Od 31 grudnia 2024 roku
Od tej daty obowiązek posiadania inteligentnych tachografów drugiej generacji rozszerza się jeszcze bardziej. Do tego czasu powinny one znaleźć się na wyposażeniu wszystkich samochodów ciężarowych o DMC powyżej 3,5 tony, które dotychczas były wyposażone w tachografy analogowe lub podstawowe tachografy cyfrowe. Dotyczy to więc wszystkich pojazdów ciężarowych, które zostały zarejestrowane po raz pierwszy przed 15 czerwca 2019 roku (po tej dacie w fabrycznie nowych pojazdach montowano inteligentne tachografy pierwszej generacji).
Wymóg ten dotyczy samochodów ciężarowych realizujących transport międzynarodowy w Unii Europejskiej, a także do Unii Europejskiej lub z Unii Europejskiej. Ponownie regulacje obejmą również trzy państwa nienależące do wspólnoty europejskiej a więc Wielką Brytanię, Szwajcarię i Norwegię. Nieistotny jest tutaj kraj zarejestrowania pojazdu. Tym samym wymóg ten obejmie również pojazdy zarejestrowane w Ukrainie a wykonujące przejazdy na teren Unii Europejskiej oraz przewoźników spoza Europy, chcących wjechać na teren wspólnoty europejskiej.
Od 21 sierpnia 2025 roku
Jest to kolejna data graniczna, która wyznacza moment wejścia w życie dodatkowych regulacji w sprawie tachografów drugiej generacji. Od tego dnia obowiązek posiadania inteligentnych tachografów drugiej generacji spadnie na właścicieli wszystkich samochodów ciężarowych o DMC powyżej 3,5 tony, które dotychczas były wyposażone w inteligentne tachografy pierwszej generacji. Są to więc samochody ciężarowe po raz pierwszy zarejestrowane po 15 czerwca 2019 ale przed 21 sierpnia 2023. W pierwszym kroku wymóg ten będzie dotyczył jedynie samochodów wykonujących transport międzynarodowy w Unii Europejskiej, do Unii Europejskiej lub z Unii Europejskiej oraz Wielkiej Brytanii, Norwegii i Szwajcarii.
Ponownie nieistotny jest tutaj kraj zarejestrowania pojazdu, a więc również wymóg ten obejmie także pojazdy zarejestrowane w Ukrainie a wykonujące przejazdy na teren Unii Europejskiej oraz przewoźników spoza Europy, chcących wjechać na teren wspólnoty europejskiej.
Od 1 lipca 2026 roku
W ostatnim kroku, którego datę końcową wyznaczono na 1 lipca 2026 roku, inteligentne tachografy drugiej generacji będą musiały znaleźć się na pokładzie wszystkich samochodów ciężarowych o DMC między 2,5 a 3,5 tony. Tym samym przepis ten obejmie wszystkie nowo zarejestrowane samochody, w tym pojazdy używane o ile będą one wykorzystywane w transporcie międzynarodowym w Unii Europejskiej, do Unii Europejskiej lub z Unii Europejskiej oraz Wielkiej Brytanii, Norwegii i Szwajcarii. Podobnie jak przy wcześniejszych regulacjach wymóg obejmie również przewoźników z innych rejonów Europy czy innych kontynentów o ile będą oni wjeżdżać na teren Unii Europejskiej i poruszać się po krajach członkowskich.
W miarę możliwości, warto jak najszybciej wyposażyć swoje pojazdy ciężarowe w tachografy drugiej generacji aby nie ścigać się z czasem kiedy nadejdzie data graniczna spełnienia tego obowiązku.
