Polisa OC czyli odpowiedzialności cywilnej jest zdecydowanie najważniejszą polisą o której muszą pamiętać właściciele pojazdów. Bywa jednak, że przez roztargnienie lub z innych przyczyn polisa nie zostanie wykupiona lub nie będzie opłacona w terminie. Jest to sytuacja bardzo kłopotliwa i może nieść ze sobą nieprzyjemne konsekwencje. Wyjaśniamy dlaczego należy bezwzględnie pamiętać o wykupieniu polisy OC i co grozi za jej brak.
Jakie polisy ubezpieczeniowe mogą kupić kierowcy?
Ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej, czyli w skrócie OC nie jest jedyną możliwością ubezpieczenia jaka stoi przed właścicielami pojazdów. Choć tylko to ubezpieczenie,zgodnie z przepisami prawa, jest obowiązkowe to poza nim istnieje możliwość wykupienia również polisy na wypadek innych nieprzewidzianych okoliczności.
Na rynku ubezpieczeń mamy do dyspozycji wiele różnych produktów tego typu. Poza ubezpieczeniami samochodowymi lub inaczej mówiąc ubezpieczeniem pojazdu mamy do dyspozycji ubezpieczenia osobowe i majątkowe. Innym podziałem jaki można zastosować jest rozgraniczenie na ubezpieczenia obowiązkowe i dobrowolne. Mówiąc o ubezpieczeniu OC pojazdów mamy do czynienia z obowiązkowym ubezpieczeniem mienia.
Decydując się na zakup ubezpieczenia warto wiedzieć jakie są różnice pomiędzy poszczególnymi rodzajami polis aby łatwiej skomunikować się z agentem ubezpieczeniowym a także by wybrać opcję najlepszą i najlepiej dostosowaną do swoich potrzeb. Ubezpieczenie osobowe, o których już wspomnieliśmy, mają za zadanie ochronę życia i zdrowia ludzkiego. Oprócz tego mogą stanowić zabezpieczenie chroniące zdolność do pracy na określonym stanowisku lub w określonym zawodzie. Najpopularniejszymi ubezpieczeniami osobowymi są między innymi NNW, czyli od następstw nieszczęśliwych wypadków oraz ubezpieczenie na życie.
Ubezpieczenia majątkowe natomiast stworzone są by skupiały się na ochronie mienia. Mieniem chronionym przez ubezpieczenie może być dowolna nieruchomość jak np. dom, mieszkanie czy gospodarstwo rolne a także przesyłka czy samochód. Oznacza to więc że ubezpieczeniem mienia może być ubezpieczenie OC lub AC pojazdu o którym doskonale wie każdy właściciel samochodu czy motocyklu.
Drugi podział o którym wspomnieliśmy szereguje ubezpieczenia na dwie grupy, ubezpieczenie obowiązkowe i dobrowolne. Ubezpieczenie dobrowolne są to polisy tak zwane fakultatywne, czyli tylko dla osób chętnych, pragnących dodatkowego zabezpieczenia. Doskonałym przykładem takiego rodzaju ubezpieczenia jest polisa AC, czyli autocasco bądź assistance. Oprócz tego ubezpieczenia dobrowolne to także Gap, ubezpieczenie zdrowotne lub turystyczne. Nieposiadanie takiej polisy nie wiąże się z żadnymi sankcjami czy karami.
Nieco inaczej wygląda ta kwestia w przypadku ubezpieczeń obowiązkowych. Niektóre typy polis dla wybranych grup osób czy podmiotów są obligatoryjne, co oznacza, że nie ma możliwości rezygnacji z nich a konieczność posiadania konkretnego typu ubezpieczenia regulowana jest przepisami prawa. Doskonałym przykładem takiego ubezpieczenia jest właśnie ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych, czyli polisa komunikacyjna OC. Ubezpieczenie OC dla kierowców nie jest jedyną obowiązkową polisą jaką możemy spotkać. Innym przykładem może być ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej rolników z tytułu posiadania gospodarstwa rolnego a także ubezpieczenie budynku wchodzących w skład gospodarstwa rolnego od ognia i innych zdarzeń losowych.
Co grozi za brak obowiązkowej polisy OC?
Najważniejszą kwestią o której należy pamiętać jest fakt, że nieposiadanie obowiązkowego ubezpieczenia OC przez osobę prawnie do tego zobowiązaną będzie skutkować nałożeniem określonej kary. Nie inaczej jest z polisami komunikacyjnymi OC. Przepisy regulujące tą kwestię zawarto w ustawie z dnia 22 maja 2003 roku o ubezpieczeniach obowiązkowych, ubezpieczeniowym funduszu gwarancyjnym i polskim biurze ubezpieczeń komunikacyjnych.
Wysokość kary za brak obowiązkowego ubezpieczenia komunikacyjnego dla posiadaczy pojazdów mechanicznych może być różna. Jej wysokość uzależniona jest zarówno od rodzaju pojazdu jak i od wysokości minimalnego wynagrodzenia w danym roku kalendarzowym a także okresu przerwy w ubezpieczeniu. Jest więc ona różna dla samochodów osobowych i dla samochodów ciężarowych czy ciągników samochodowych i autobusów.
Z jakimi więc kwotami mogą mieć do czynienia zapominalscy? Odpowiedź znajdziemy w art. 88 ust. 2 pkt 1 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych.
Wysokość kary w przypadku braku ubezpieczenia OC dla samochodu osobowego to równowartość dwukrotności minimalnego wynagrodzenia. Jeśli jednak o obowiązkowym ubezpieczeniu OC zapomniał właściciel samochodu ciężarowego, ciągnika samochodowego lub autobusu to musi on liczyć się z karą w wysokości trzykrotnego minimalnego wynagrodzenia za pracę. Niższa kara grozi właścicielom pozostałych pojazdów, takich jak skuter bądź motor, wynosi ona 1/3 minimalnego wynagrodzenia za pracę.
Oprócz typu pojazdu o wysokości kary za brak OC komunikacyjnego decyduje również długość przerwy w ubezpieczeniu. Zgodnie z przepisami jeśli okres ten był krótszy niż 3 dni właściciel pojazdu zostanie obciążony karą w wysokości 20% opłaty wspomnianej powyżej. W sytuacji gdy przerwa w ubezpieczeniu OC komunikacyjnym była dłuższa niż 3 dni jednak krótsza niż 14 dni obowiązuje kara wynosząca 50% opisanej wyżej stawki uzależnionej od minimalnego wynagrodzenia w danym roku. Najbardziej dotkliwa kara czeka na kierowców, których pojazd nie podlega ubezpieczeniu OC dłużej niż przez 14 dni. Wtedy obowiązuje ich opłata wynosząca 100% opisanych w poprzednim akapicie stawek.
Od 1 lipca 2023 roku obowiązuje, po raz kolejny, podniesiona kwota minimalnego wynagrodzenia i wynosi 3600 zł brutto. Oznacza to więc, że maksymalna kara za brak ważnego ubezpieczenia OC w samochodzie osobowym przez okres dłuższy niż 14 dni będzie wynosić 7200 zł, czyli dwukrotność miesięcznego wynagrodzenia minimalnego. Natomiast w przypadku samochodów ciężarowych opłata sięgnie aż 10800 zł, co stanowi trzykrotność minimalnego miesięcznego wynagrodzenia.
Kto egzekwuje należności za brak polisy OC?
Podmiotem uprawnionym do ściągania należności za brak ważnej polisy OC jest Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny. Do ujawnienia braku ciągłości ubezpieczenia najczęściej dochodzi w wyniku kontroli policyjnej. Może to być zarówno zatrzymanie spowodowane innym wykroczeniem jak również kontrola rutynowa. Trzeba pamiętać, że policja nie nakłada mandatu za brak ciągłości w ubezpieczeniu OC a jedynie sporządza dokumentację którą następnie przekazuje do Ubezpieczeniowego Funduszu Gwarancyjnego. Policja może jednak zadecydować o odholowaniu pojazdu ponieważ bez polisy OC nie powinien on poruszać się po drogach publicznych. Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny dodatkowo zbiera informacje od ubezpieczycieli i również w oparciu o nie wykrywa luki w ciągłości obowiązkowego ubezpieczenia komunikacyjnego OC.
Każdego roku Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny identyfikuje ponad 300 000 pojazdów, które nie były ubezpieczone przez jakiś okres w ciągu roku, czyli nie posiadały ważnego ubezpieczenia komunikacyjnego OC.
A co w sytuacji gdy dojdzie do kolizji lub wypadku drogowego a jego sprawca nie pamiętał o swojej polisie OC? Wówczas sprawca zdarzenia nie tylko zapłaci karę za brak ważnego obowiązkowego ubezpieczenia komunikacyjnego i mandat za spowodowanie zdarzenia drogowego. Ale również będzie musiał z własnej kieszeni pokryć koszty naprawy poszkodowanych pojazdów. W przypadku nowych samochodów niektórych marek mogą to być bardzo wysokie koszty. Jak podaje Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny jeden z kierowców po kolizji z Bentleyem został obciążony kosztami naprawy w wysokości 120 000 zł a rekordzista otrzymał rachunek na ponad 2 mln zł. Natomiast według Polskiej Izby Ubezpieczeń średnia szkoda z OC wynosi 9 000 zł.
Trzeba pamiętać, że za szkodę odpowiada kierujący, nie właściciel pojazdu. To ważna informacja dla osób, które pożyczają samochód lub poruszają się autami zarejestrowanymi na członka swojej rodziny, znajomego czy przyjaciela.
Na szczęście można łatwo sprawdzić ważność polisy OC wystarczy wejść na stronę Ubezpieczeniowego Funduszu Gwarancyjnego i wpisać numer rejestracyjny pojazdu.
Umowa ubezpieczeniowa ubezpieczenia obowiązkowego zawarta jednak nieopłacona -czy będzie ważna?
Bywają przypadki, że umowa ubezpieczeniowa została zawarta jednak jeszcze nieopłacona przez ubezpieczonego. Pojawia się więc dylemat czy takie ubezpieczenie będzie ważne. Aby go rozstrzygnąć trzeba się odwołać do odpowiednich przepisów a dokładnie do ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych. W art. 10 ust. 1 tej ustawy możemy przeczytać, że „obowiązek ubezpieczenia uważa się za spełniony, jeżeli została zawarta umowa ubezpieczenia, na podstawie której osoba obciążona tym obowiązkiem korzysta z ochrony ubezpieczeniowej, a czas trwania i zakres tej ochrony odpowiadają przepisom ustawy lub odrębnych ustaw lub umów międzynarodowych wprowadzających obowiązek ubezpieczenia”.
Jak więc interpretować ten zapis? Co do zasady odpowiedzialność zakładu ubezpieczeniowego rozpoczyna się w momencie zawarcia umowy oraz opłacenia składki ubezpieczeniowej lub też jej pierwszej raty. Odpowiedzialność ta trwa przez okres oznaczony w umowie a także kończy się z upływem ostatniego dnia tego okresu. W niektórych umowach ubezpieczeniowych zastrzeżone są pewne wyjątki, o których także trzeba pamiętać.
Jednak jak w razie szkody wygląda sytuacja ubezpieczonego, który spóźnia się z płatnością składki lub raty albo też mimo zawartej umowy ubezpieczenia nie opłaca go wcale? Z przytoczonych przez nas przepisów wynika wyraźnie, że warunkiem koniecznym do rozpoczęcia odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń jest opłacenie składki lub pierwszej raty za polisę.
Rozwinięcie tego problemu możemy znaleźć w art 12 ust.2 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych. Idąc za tym przepisem, względem ubezpieczonych, którzy opłacają składkę ubezpieczeniową w ratach niezapłacenie raty takiej składki w terminie oznaczonym przez zakład ubezpieczeń nie powoduje ustania odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń. Oznacza to więc, że kierowca jest niejako chroniony już od momentu podpisania umowy ubezpieczeniowej ponieważ na mocy powyższych przepisów klientom zakładów ubezpieczeniowych przysługuje prawo do odszkodowania z zawartej polisy pomimo braku uregulowania pełnej płatności za tą polisę pod warunkiem opłacenia przynajmniej pierwszej raty. Opóźnienie w płatności kolejnej raty ubezpieczenia nie może stanowić przesłanki do rozwiązania umowy ubezpieczeniowej lub odmowy wypłaty odszkodowania. Pozwala to więc myśleć że osoby decydujące się na opłacenie składki w ratach są w dużo korzystniejszej sytuacji.
Trzeba jednak pamiętać, że pomimo powyższego zapisu zakład ubezpieczeń nie będzie bezczynnie czekać na to aż klient zdecyduje się w końcu wywiązać ze swojego zobowiązania, którym jest opłacenie kolejnej raty za polisę. Skoro umowa ubezpieczeniowa została zawarta to ubezpieczony zobowiązał się do dokonania określonej płatności. To z kolei daje firmie ubezpieczeniowej możliwość podjęcia określonych działań windykacyjnych. Pierwszymi z nich będzie skierowanie do ubezpieczonego wezwania do zapłaty, jak również naliczanie odsetek za opóźnienie.
A co jeśli ostatecznie ubezpieczony nie opłaci składki w pełnej wysokości określonej w umowie za okres 12 miesięcy? Wtedy nie może on liczyć na zastosowanie zasady kontynuacji ubezpieczenia. Zgodnie z nią uznaje się, że jeżeli umowa ubezpieczenia OC nie zostanie wypowiedziana na piśmie przez ubezpieczonego nie później niż na jeden dzień przed upływem 12 miesięcy uważa się że została zawarta następna umowa na kolejne 12 miesięcy. Okres ten wynika z faktu, że umowę na OC komunikacyjne zawiera się z reguły na rok. Jeśli więc kierowca zagapił się z płatnością za ubezpieczenie może znaleźć się w sytuacji, że jego pojazd nie będzie ubezpieczony wcale. Powinniśmy mieć tego świadomość zwłaszcza w świetle grożących kar za nie posiadanie ważnego ubezpieczenia OC komunikacyjnego.
Kiedy jeszcze kierowca może być nieświadomy, że jego pojazd nie jest objęty obowiązkowym ubezpieczeniem OC? Polisa nie ulega automatycznemu przedłużeniu gdy doszło do zmiany właściciela pojazdu, np. przy sprzedaży lub zawarciu umowy darowizny. W sytuacji zbycia pojazdu nowy właściciel może korzystać z polisy starego właściciela do końca okresu jej ważności. Ale po upływie terminu określonego w umowie ubezpieczeniowej nowy właściciel musi zawrzeć nową umowę gdyż nie będzie ona automatycznie kontynuowana.
Spóźnienie z płatnością za polisę dobrowolną- jakie mogą być skutki?
O ile sytuacja nie opłacenia lub spóźnienia z płatnością za obowiązkową polisę wydaje się dość jasna w skutkach o tyle nie zawsze wiemy jak to wygląda w przypadku polisy dobrowolnej. Umowy ubezpieczeniowe ubezpieczeń dobrowolnych i zasady ich zawierania nie są regulowane przez ustawę o ubezpieczeniach obowiązkowych. Dotyczy to zarówno ubezpieczeń majątkowych jak i osobowych. Polisy dobrowolne podlegają zasadom określonym w kodeksie cywilnym.
Należy tu zapoznać się z art.805 kodeksu cywilnego, który mówi, że „przez umowę ubezpieczenia ubezpieczyciel zobowiązuje się, w zakresie działalności swego przedsiębiorstwa, spełnić określone świadczenie w razie zajścia przewidzianego w umowie wypadku, a ubezpieczający zobowiązuje się zapłacić składkę.”. Wydaje się więc dosyć jasne że w przypadku ubezpieczeń dobrowolnych to opłacenie składki jest warunkiem koniecznym do rozpoczęcia ochrony ubezpieczeniowej a tym samym skutecznego zawarcia umowy ubezpieczeniowej. Jednak różne sytuacje życiowe powodują, że zapłata taka może nastąpić ze zwłoką lub wcale.
Jeśli umowa ubezpieczeniowa nie mówi inaczej to co do zasady odpowiedzialność ubezpieczyciela rozpoczyna się następnego dnia po zawarciu umowy jednak nie wcześniej niż następnego dnia po opłaceniu składki lub pierwszej raty. Odniesienie do tego wniosku stanowi art. 814 § 1 Kodeksu cywilnego.
Warto również pamiętać o treści art.814 § 3 Kodeksu cywilnego. Zgodnie z nim, w sytuacji opłacania składki w ratach, niezapłacenie w terminie kolejnej raty składki może skutkować ustaniem ubezpieczenia, czyli zakończeniem odpowiedzialności ubezpieczyciela, ale tylko wtedy gdy konsekwencja taka została przewidziana w umowie lub w ogólnych warunkach ubezpieczenia. Dodatkowo istnieje wymóg wezwania po terminie ubezpieczonego przez ubezpieczyciela do zapłaty z zastrzeżeniem, iż brak wpłaty w terminie siedmiu dni od dnia otrzymania wezwania będzie skutkować ustaniem ubezpieczenia.
Tym samym w przypadku ubezpieczeń dobrowolnych sytuacja wygląda dość prosto. Z reguły opóźnienie w płatnościach kolejnych rad, w odróżnieniu od ubezpieczeń obowiązkowych, będzie powodować nieważność polisy a w razie wypadku niewypłacenie odszkodowania. Jednak zasada ta będzie funkcjonować wyłącznie w sytuacji łącznego spełnienia dwóch warunków:
- w umowie lub ogólnych warunkach ubezpieczenia znajdzie się odpowiedni zapis regulujący tą kwestię,
- ubezpieczony otrzyma od ubezpieczyciela wezwanie do zapłaty.
Po raz kolejny okazuje się więc jak ważne jest dokładne zapoznanie się z podpisywanymi dokumentami, w tym różnego rodzaju umowami. W przypadku zawierania umów ubezpieczeniowych zakłady ubezpieczeniowe mają dość dużą swobodę w kształtowaniu postanowień umownych.
Jeśli więc ubezpieczony nie ureguluję zaległej płatności pomimo otrzymania wezwania do zapłaty to musi się on liczyć z rozwiązaniem umowy ubezpieczeniowej i utratą wynikającej z niej ochrony.
Może jednak dojść także do sytuacji kiedy ubezpieczyciel będzie ponosił odpowiedzialność jeszcze przed opłaceniem składki lub nawet jej pierwszej raty. Jeśli należności nie zostaną wpłacone w terminie, wówczas ubezpieczyciel ma prawo nie tylko wypowiedzieć umowę ze skutkiem natychmiastowym ale także zarządzać zapłaty składki za okres przez który ponosił odpowiedzialność ubezpieczeniową. Jeśli ubezpieczyciel nie zdecyduje się na wypowiedzenie umowy to wygasa ona z końcem okresu, za który przypadała niezapłacona składka. Znajduje to odzwierciedlenie w art.814 § 2 Kodeksu cywilnego.
W razie jakichkolwiek wątpliwości dotyczących opłacania składek ubezpieczeniowych, odpowiedzialności ubezpieczeniowej czy ważności polisy komunikacyjnej OC warto skonsultować się z kancelarią adwokacką. Profesjonaliści udzielą porady dla konkretnej sytuacji i indywidualnego przypadku w odniesieniu do aktualnie obowiązujących przepisów prawa.
