W dniu 14 kwietnia 2025 roku zostało oficjalnie potwierdzone przedłużenie umowy transportowej łączącej Unię Europejską z Ukrainą. Zgodnie z nowymi ustaleniami, obowiązywanie dokumentu zostało wydłużone co najmniej do końca grudnia bieżącego roku, przy czym istnieje możliwość kolejnej prolongaty w zależności od rozwoju sytuacji geopolitycznej i gospodarczej.
Geneza i podstawy prawne obowiązującego porozumienia
Analizowane porozumienie transportowe, które po raz pierwszy weszło w życie w 2022 roku, stanowi bezprecedensowy krok w kierunku liberalizacji przewozów drogowych między państwami członkowskimi Unii Europejskiej a Ukrainą. Wcześniej dokument ten był już przedmiotem jednej prolongaty, wprowadza fundamentalną zmianę w dotychczasowym systemie regulacji transportu międzynarodowego.
Najistotniejszym elementem umowy jest całkowite zniesienie obowiązku uzyskiwania zezwoleń transportowych w przewozach dwustronnych realizowanych między terytorium Ukrainy a krajami należącymi do Wspólnoty Europejskiej. W konsekwencji rozwiązanie to oznacza, że przedsiębiorstwa transportowe zarejestrowane na Ukrainie otrzymały nieograniczony dostęp do rynków unijnych, bez konieczności ubiegania się o jakiekolwiek limity ilościowe czy dodatkowe pozwolenia administracyjne.
Ograniczenia i zastrzeżenia prawne
Należy jednak podkreślić, że liberalizacja nie ma charakteru absolutnego. Ukraińscy przewoźnicy, mimo braku ograniczeń w zakresie przewozów dwustronnych, nadal pozostają związani istotnymi restrykcjami prawnymi. Przede wszystkim, przedsiębiorstwa te nie posiadają uprawnień do wykonywania operacji kabotażowych na terytorium państw członkowskich UE. Dodatkowo, wyłączone z zakresu ich działalności pozostają także usługi tranzytowe, obejmujące obsługę przerzutów towarowych przez kraje trzecie.
Wpływ na wymianę handlową – analiza statystyczna
Skutki ekonomiczne wprowadzonych rozwiązań prawnych są wyraźnie widoczne w oficjalnych danych statystycznych dotyczących wymiany handlowej. Przeprowadzone analizy wskazują na znaczący wzrost obrotów towarowych realizowanych transportem lądowym. Porozumienie weszło w życie w 2022 roku. Od tego czasu eksport produktów ukraińskich na rynki unijne, realizowany drogą lądową, wzrósł o 42 procent w porównaniu do okresu przed liberalizacją.
Równie imponujące rezultaty odnotowano w przypadku eksportu towarów z krajów Unii Europejskiej na rynek ukraiński. W segmencie transportu lądowego zaobserwowano wzrost o 37 procent. Świadczy to o obustronnych korzyściach wynikających z wprowadzonych rozwiązań prawnych.
Przemieszczenia na polskim rynku transportowym
Szczególnie interesujące z perspektywy krajowej są dane dotyczące udziału polskich przewoźników w obsłudze połączeń transportowych z Ukrainą. Organizacje branżowe przeprowadziły szczegółowe analizy, które ukazują dramatyczne zmiany w strukturze rynkowej.
W okresie poprzedzającym 2022 rok, gdy rynek transportowy podlegał regulacjom opartym na systemie zezwoleń, polskie przedsiębiorstwa transportowe posiadały dominującą pozycję. Pojazdy ciężarowe zarejestrowane w Polsce realizowały wówczas około 46 procent wszystkich przewozów w relacji polsko-ukraińskiej.
Sytuacja uległa radykalnej zmianie po wprowadzeniu liberalizacji. W 2024 roku minęły dwa pełne lata od wprowadzenia nowego systemu prawnego. W tym czasie udział polskich firm w segmencie rynku spadł drastycznie do zaledwie 9 procent. Ta zmiana ilustruje skalę konkurencyjnego oddziaływania ukraińskich przewoźników na dotychczas stabilny rynek krajowy.
Przedłużenie umowy transportowej- dynamika rynku sprzętu transportowego
Pierwszy okres obowiązywania umowy charakteryzował się niezwykle intensywnym wzrostem popytu na nowy sprzęt transportowy na ukraińskim rynku. Rekordowe zainteresowanie nowymi pojazdami ciężarowymi było bezpośrednim następstwem zwiększonych możliwości przewozowych oferowanych przez liberalizację transportową.
Jednak rok 2025 przyniósł wyraźne spowolnienie w tym segmencie rynku. Eksperci branżowi tłumaczą tę tendencję osiągnięciem stanu przepełnienia rynku, gdzie podaż sprzętu transportowego zaczęła przewyższać rzeczywiste potrzeby operacyjne przewoźników. Szczegółowa analiza tego zjawiska została przedstawiona w opracowaniu sprzed dwóch miesięcy. Nosie ono tytuł: „Wielki spadek na ukraińskim rynku naczep – nowe i używane o blisko 50% w dół”.
Perspektywy rozwoju i implikacje prawne a przedłużenie umowy transportowej
Przedłużenie umowy transportowej do końca grudnia 2025 roku potwierdza strategiczne znaczenie tego porozumienia dla obu stron. Liberalizacja przewozów między UE a Ukrainą stanowi element szerszego procesu integracji gospodarczej. Może to mieć długotrwałe konsekwencje dla całego sektora transportu drogowego w Europie Środkowo-Wschodniej.
