Od dłuższego czasu, zarówno my jak i inne media, donosimy o problemach w branży transportowej. Jednym z najważniejszych a jednocześnie najbardziej dotkliwych jest niedobór kierowców. Kolejne informacje jakie do nas docierają wskazują na to, że problem może się jeszcze pogłębić. Co zagraniczni kierowcy zatrudnieni w Polskich firmach transportowych powinni wiedzieć o konieczności wymiany dokumentu na polskie prawo jazdy?
Jakie zmiany czekają zawodowych kierowców?
Informacje, wzbudzające zaniepokojenie w branży transportowej mówią o problemie jakim będzie konieczność uzyskania polskiego prawa jazdy przez obcokrajowców pracujących w naszym kraju. Wiele źródeł podaje, że krajowe prawo jazdy nie będzie już dawało możliwości pracy na stanowisku kierowcy. Jednak czy to dobre wieści? Tak formułowane wymagania względem kierowców mogą pogłębić kryzys w branży transportowej i doprowadzić do jeszcze bardziej dotkliwych braków kadrowych. Na ten moment niedobór kierowców szacuje się na około 200 tys. wakatów.
Kierowcy samochodów osobowych tylko z polskim prawem jazdy
Pierwsza rewolucyjna zmiana dotycząca kierowców weszła w życie już 17 czerwca 2024 roku. Dotyczy ona obowiązku wymiany zagranicznego prawa jazdy na polski dokument uprawniający do prowadzenia pojazdów. Jednak póki co wymóg ten dotyczy jedynie kierowców taksówek oraz pojazdów, którymi wykonywane są usługi odpłatnego, okazjonalnego przewozu osób samochodami osobowymi. Dotyczy to również przewozów wykonywanych z wykorzystaniem aplikacji mobilnych do zamawiania usług. Zmiana ta była zapowiadana już od dłuższego czasu a wprowadzona została do przepisów ustawy z dnia 6 września 2001 roku o transporcie drogowym. Tym samym stanowi warunek obowiązujący podczas wykonywania usług przewozu osób.
Zagraniczne prawo jazdy ważne tylko przez 6 miesięcy
A jak ma się sytuacja z kierowcami samochodów osobowych, którzy nie świadczą żadnych usług przewozu? Zagraniczne prawo jazdy uprawnia do poruszania się samochodem po terenie Polski jedynie przez okres 6 miesięcy. Okres ten jest liczy się od dnia rozpoczęcia stałego lub czasowego pobytu na terenie RP. Po tym okresie, kierujący aby zachować uprawnienia, ma obowiązek wymienić dokument na polskie prawo jazdy. Nie dotyczy to dokumentów prawa jazdy wydawanych w innym państwie członkowskim Unii Europejskiej, Konfederacji Szwajcarskiej lub kraju członkowskim Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu. Nie mniej jednak wspomniany już warunek dotyczy większości cudzoziemców zatrudnionych w polskich firmach transportowych. Jest on bowiem nierozerwalnie związany z warunkami legalności pracy i pobytu na terenie Polski.
Jak wygląda procedura wymiany zagranicznego prawa jazdy na polski dokument?
Kierowca posiadający zagraniczne prawo jazdy może otrzymać polskie prawo jazdy tej samej kategorii na swój wniosek. Obcokrajowcy muszą także pamiętać, że o ile prawo jazdy wydane za granicą nie jest określone w konwencjach o ruchu drogowym, niezbędne jest spełnienie dodatkowych warunków. Przede wszystkim w celu otrzymania polskiego prawa jazdy obowiązkowe jest zdanie z wynikiem pozytywnym części teoretycznej egzaminu państwowego a także przedstawienie uwierzytelnionego tłumaczenia zagranicznego dokumentu. Obostrzenia te nie dotyczą krajowego prawa jazdy wydanego w państwie członkowskim Unii Europejskiej, Konfederacji Szwajcarskiej lub kraju członkowskim Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA).
W niektórych, indywidualnych przypadkach, złożenie wniosku przez obcokrajowca może nie być takie proste. Bywa, że na przeszkodzie stoją warunki dotyczące miejsca zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej a także związane z tym oświadczenie składane pod rygorem odpowiedzialności karnej. Składając wniosek, obcokrajowiec musi zaświadczyć, że spełnia jeden z poniższych warunków:
- przebywa na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej co najmniej przez 185 dni w każdym roku kalendarzowym. Może to wynikać z więzi osobistych czy zawodowych,
- przebywa regularnie na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej z uwagi na więzi osobiste a jednocześnie ze względu na więzi zawodowe przebywa kolejno w co najmniej dwóch państwach członkowskich Unii Europejskiej,
- przebywa nieregularnie na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej z powodu więzi osobistych, gdyż przebywa w innym państwie członkowskim Unii Europejskiej ze względu na konieczność wykonania zadania o określonym czasie trwania,
- przebywa na terytorium innego państwa ze względu na podjęte w tym państwie studia lub naukę w szkole.
Spełnienie wszystkich wymagań formalnych oraz zdanie egzaminu prowadzi do oczekiwania na wydanie polskiego prawa jazdy. Czas oczekiwania wynosi zazwyczaj około 2-4 tygodni. Za wydanie takiego dokumentu dla obcokrajowca odpowiada starosta lub prezydent miasta na prawach powiatu. Decyduje o tym miejsce zamieszkania kierowcy.
Prawo jazdy a kwalifikacje zawodowe kierowcy
Aby prowadzić ciężarówki powyżej 3,5 tony, kierowca musi mieć prawo jazdy kategorii C lub CE. Jest to niezbędne do wykonywania przewozów drogowych. Do prowadzenia autobusów uprawnia prawo jazdy kategorii D. Kierowcy zawodowi kategorii C, CE i D muszą posiadać nie tylko prawo jazdy, ale także odpowiednie kwalifikacje zawodowe. Powinni też mieć orzeczenia potwierdzające brak przeciwwskazań zdrowotnych i psychologicznych do pracy jako kierowca. Właściwe wpisy potwierdzające spełnienie tych wymagań znajdują się w polskim krajowym prawie jazdy lub karcie kwalifikacji kierowcy jeżeli nie ma możliwości wydania krajowego prawa jazdy z takim wpisem.
Kiedy oraz w jakim urzędzie zagraniczny kierowca może ubiegać się o wydanie karty kwalifikacji kierowcy? Kartę kwalifikacji kierowcy może wydać każdy starosta, niezależnie od miejsca zamieszkania kierowcy. Obcokrajowiec otrzyma kartę kwalifikacji kierowcy, jeśli jego krajowe prawo jazdy jest ważne. Warunkiem jest jednak brak spełnienia wymagań do otrzymania polskiego prawa jazdy. Takie procedury oznaczają, że kierowca spoza UE z prawem do pobytu w Polsce musi wymienić prawo jazdy na polskie. Wymóg ten wynika z konieczności potwierdzenia kwalifikacji zawodowych poprzez wpisanie kodu 95 do dokumentu.
Co grozi za niedopełnienie formalności wymiany prawa jazdy?
Kary za niewymienienie prawa jazdy na polskie dotyczą tylko kierowców spoza UE, Szwajcarii i krajów EFTA. Obowiązek ten dotyczy osób, które pracują zawodowo jako kierowcy. W przypadku kontroli drogowej kierowca, który przebywa w Polsce dłużej niż 6 miesięcy, musi mieć polskie prawo jazdy. Jeśli go nie wymienił, policja może skierować sprawę do sądu. Sąd może nałożyć na kierowcę grzywnę w wysokości od 1 500 zł do 30 000 zł w ramach postępowania sądowego.
Dodatkowo taka niedbałość może sprowadzić problemy na właściciela firmy transportowej. Przedsiębiorcy może bowiem grozić utrata tzw. dobrej reputacji. Wynika to z faktu, że dopuszczenie do pracy kierowcy bez ważnego prawa jazdy i odpowiednich kwalifikacji uznawane jest za najpoważniejsze naruszenie (NN). To z kolei bezpośrednio prowadzi do utraty możliwości dalszego prowadzenia firmy transportowej lub cofnięcia zezwolenia na wykonywanie zawodu przewoźnika drogowego.
