Rozpoczęcie prowadzenia działalności jaką jest firma transportowa wymaga od przedsiębiorcy spełnienia szeregu wymagań oraz zdobycia licznych zezwoleń i licencji określonych przepisami. Jednak należy pamiętać o tym, że żadne z tych dokumentów nie są przyznawane raz na zawsze, dożywotnio. Istnieje cały katalog sytuacji i wykroczeń, które mogą doprowadzić do uchylenia dokumentów niezbędnych do prowadzenia firmy transportowej. Wynika to bezpośrednio z regulacji prawnych i obwarowań jakim podlega branża transportowa.
Jakie zezwolenia może utracić przewoźnik?
Aby możliwe było prowadzenie działalności jako przewoźnik drogowy trzeba zdobyć nie tylko licencje i pozwolenia ale także spełnić szereg innych wymagań. Należą do nich m.in. szczycenie się nieposzlakowaną opinią czy posiadanie odpowiedniego zabezpieczenia finansowego. Wydanie wielu z tych zezwoleń uwarunkowane jest konkretnymi czynnikami. Sprawia to, że nie brakuje sytuacji, w których właściciel firmy transportowej może utracić posiadane przywileje. Do najważniejszych dokumentów jakie mogą zostać uchylone przedsiębiorcy prowadzącemu działalność transportową należą przede wszystkim: zezwolenie na wykonywanie zawodu przewoźnika drogowego, licencja w zakresie krajowego przewozu osób, licencja wspólnotowa, licencja w zakresie pośrednictwa przy przewozie osób i rzeczy, licencja uprawniająca do wykonywania międzynarodowych zarobkowych przewozów drogowych.
Decyzje dotyczące udzielenia bądź cofnięcia zezwolenia na wykonywanie zawodu przewoźnika drogowego
Wszelkie decyzje dotyczące zezwolenia na wykonywanie zawodu przewoźnika drogowego podejmuje starosta właściwy dla siedziby przedsiębiorcy lub jego adresu stałego miejsca wykonywania działalności. Starosta decyduje zarówno o udzieleniu zezwolenia na wykonywanie zawodu przewoźnika drogowego jak i o odmowie jego udzielenia, zmianie, zawieszeniu lub cofnięciu zezwolenia. W sytuacji gdy przedsiębiorca ubiega się o licencję wspólnotową a wcześniej nie ubiegał się o zezwolenie na wykonywanie zawodu przewoźnika drogowego, formalności może załatwić również w Głównym Inspektoracie Transportu Drogowego.
Aby przedsiębiorca mógł otrzymać zezwolenie na wykonywanie zawodu przewoźnika drogowego musi spełnić szereg wymagań i warunkach. Wszystkie wymogi zawarte są w w rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1071/2009. Bardziej szczegółowo omawialiśmy je w innym naszym artykule .
Utrata zezwolenia na wykonywanie zawodu przewoźnika drogowego
Najważniejszymi wymogami do spełnienia w celu uzyskania zezwolenia na wykonywanie zawodu przewoźnika drogowego jest obowiązek posiadania stałej i rzeczywistej siedziby w państwie członkowskim, odpowiedniej zdolności finansowej, wymaganych kompetencji zawodowych oraz dobrej reputacji. O tym czy zostały spełnione przez przedsiębiorcę decyduje właściwy organ, starosta bądź GITD. Część z wymogów musi być corocznie aktualizowana przez przedsiębiorcę już posiadającego zezwolenie na wykonywanie zawodu przewoźnika drogowego. W przypadku gdy właściwy organ stwierdzi, że jeden lub więcej kryteriów nie są już spełnione, podejmuje decyzję o zawieszeniu lub cofnięciu zezwolenia na wykonywanie zawodu przewoźnika drogowego. Bywa również, że w niektórych przypadkach przewoźnik otrzymuje dodatkowy termin uregulowania sytuacji, zgodnie z art. 13 rozporządzenia nr 1071/2009.
Konsekwencje utraty dobrej reputacji przewoźnika drogowego
Właściciele firm przewozowych i transportowych powinni także mieć na uwadze art. 7d Ustawy o transporcie drogowym. Uregulowano w nim zasady postępowania administracyjnego w zakresie spełniania wymogu dobrej reputacji przewoźnika drogowego. Wszczęcie takiego postępowania może finalnie doprowadzić do zawieszenia a nawet cofnięcia zezwolenia na wykonywanie zawodu przewoźnika drogowego. Jednak decyzje tego typu nigdy nie są podejmowane pochopnie czy naprędce. Zawsze są poprzedzone rzetelnym badaniem i oceną dobrej reputacji przedsiębiorcy. Organ dokonujący analizy przygląda się temu czy utrata dobrej reputacji jest działaniem proporcjonalnym do popełnionych przez przedsiębiorcę naruszeń.
Postępowanie weryfikujące spełnienie wymogu dobrej reputacji wszczyna się przede wszystkim wtedy, gdy względem przewoźnika drogowego został wydany prawomocny wyrok za określone w ustawie najpoważniejsze przestępstwa umyślne z zakresu regulowanego m.in. przez Prawo handlowe, Kodeks karny, Kodeks karny skarbowy czy ustawę o przeciwdziałaniu narkomanii. Podstawą do wszczęcia postępowania administracyjnego może być również nałożenie na przedsiębiorcę wykonalnej decyzji administracyjnej o nałożeniu kary pieniężnej. Organ decydujący o wadze naruszenia bierze także pod uwagę częstotliwość ich występowania. Na tej podstawie dokonuje oceny dobrej reputacji.
Jeżeli ostatecznie po zbadaniu sprawy i całej dokumentacji wydana zostanie decyzja o stwierdzeniu utraty dobrej reputacji, właściwy organ zawiesza zezwolenie na wykonywanie zawodu przewoźnika drogowego. Zawieszenie obowiązuje do czasu zastosowania określonego w ustawie środka rehabilitacyjnego.
Każdy przewoźnik drogowy powinien pamiętać, że w sytuacji zawieszenia zezwolenia na wykonywanie zawodu przewoźnika drogowego nie jest on uprawniony do dalszego prowadzenia działalności transportowej. Doktryna jasno uzasadnia, że wymóg dobrej reputacji jest najistotniejszym warunkiem dostępu do zawodu przewoźnika drogowego ponieważ “ma największy wpływ na uczciwą konkurencję na unijnym rynku transportu drogowego i podniesienie bezpieczeństwa przewozów”.
Warunki utraty licencji wspólnotowej
Utrata dobrej reputacji przez przedsiębiorcę nie jest jedyną sytuacją kiedy zostaje mu cofnięte zezwolenie na wykonywanie zawodu przewoźnika drogowego. Brak możliwości realizowania transportu międzynarodowego może zostać utracone wraz z cofnięciem licencji wspólnotowej. Kiedy do tego dochodzi? Wszelkie decyzje w zakresie udzielenia, odmowy udzielenia, zmiany, a także cofnięcia licencji wspólnotowej podejmuje Główny Inspektorat Transportu Drogowego. Ważne jest również, że warunkiem uzyskania licencji wspólnotowej jest wcześniejsze otrzymanie zezwolenia na wykonywanie zawodu przewoźnika drogowego. Jest to więc jednoznaczne z tym, że przewoźnik pragnący uzyskać licencję wspólnotową spełnia już wszystkie wymogi niezbędne do uzyskania zezwolenia na wykonywanie zawodu przewoźnika.
Zasady udzielania licencji wspólnotowej precyzuje rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1072/2009. Ten akt prawny w art. 7 dokładnie określa też katalog sytuacji, w który powinno dojść do cofnięcia licencji wspólnotowej. Są to w szczególności sytuacje, w których przedsiębiorca:
- przestał spełniać określone w rozporządzeniu warunki (obowiązek posiadania stałej siedziby w państwie członkowskim, uprawnienia do wykonywania międzynarodowego przewozu drogowego rzeczy zgodnie z przepisami wspólnotowymi i krajowymi przepisami danego państwa członkowskiego dotyczącymi dostępu do zawodu drogowego przewoźnika rzeczy);
- podał nieprawdziwe informacje we wniosku o licencję wspólnotową.
Oznacza to więc, że jeśli przewoźnik utraci krajową licencję, czyli straci uprawnienia do wykonywania zawodu przewoźnika drogowego to może to doprowadzić także do utraty licencji wspólnotowej i związanych z jej posiadaniem praw.
Kiedy może dojść do utraty licencji na przewozy krajowe i licencji na pośrednictwo?
Główny Inspektorat Transportu Drogowego posiada również uprawnienia do wydawania bądź cofania licencji na wykonywanie transportu drogowego w zakresie pośrednictwa przy przewozie osób. Kwestia ta jest szczególnie ważna dla przewoźników, którzy nie zajmują się przewozem towarów. Trzeba jednak pamiętać o pewnych wyjątkach kiedy to organem właściwym do wydawania licencji jest starosta właściwy dla siedziby przedsiębiorcy lub stałego miejsca wykonywania działalności. Dotyczy to licencji na wykonywanie drogowego transportu krajowego w zakresie przewozu osób samochodem osobowym, licencji na wykonywanie krajowego transportu drogowego pojazdem samochodowym przeznaczonym konstrukcyjnie do przewozu powyżej 7 i nie więcej niż 9 osób łącznie z kierowcą a także licencji na realizowanie transportu drogowego w obrębie pośrednictwa przy przewozie rzeczy.
Cofnięcie licencji na krajowy przewóz osób oraz licencji na pośrednictwo przy przewozie osób może zaistnieć w przypadku:
- niepodjęcia przez przedsiębiorcę działalności objętej licencją w ciągu 6 miesięcy od dnia jej wydania, pomimo wezwania organu licencyjnego do jej podjęcia;
- wydania prawomocnego orzeczenia zakazującego przedsiębiorcy wykonywania działalności gospodarczej objętej licencją;
- niespełnienia przez jej posiadacza wymagań uprawniających do wykonywania działalności w zakresie transportu drogowego;
- odstąpienia licencji lub wypisu z licencji osobie trzeciej;
- rażącego naruszenia przez posiadacza warunków określonych w licencji lub innych warunków wykonywania działalności objętej licencją, określonych przepisami prawa;
- zaprzestania wykonywania działalności gospodarczej objętej licencją, a w szczególności niewykonywania na skutek okoliczności zależnych od posiadacza transportu drogowego co najmniej przez 6 miesięcy;
- wykonywania przez posiadacza licencji na transport drogowy w zakresie pośrednictwa przy przewozie osób czynności takiego pośrednictwa na rzecz podmiotu nieposiadającego odpowiedniej licencji na przewóz krajowy osób;
- rażącego naruszenia przepisów dotyczących czasu pracy kierowców lub kwalifikacji kierowców.
Wszystkie wymienione przesłanki do cofnięcia licencji na krajowy przewóz osób oraz licencji na pośrednictwo przy przewozie osób są obligatoryjne i zawarto je w art. 15 ust. 1 pkt 1 – 5 Ustawy o transporcie drogowym.
Oprócz tego w art. 15 ust. 3 pkt 1 – 4 Ustawy o transporcie drogowym zawarto szereg przesłanek fakultatywnych mogących doprowadzić do cofnięcia licencji na krajowy przewóz osób oraz licencji na pośrednictwo przy przewozie osób. Oznacza to, że organ nadzorujący, starosta bądź Główny Inspektorat Transportu Drogowego może, choć nie musi, podjąć decyzję o wszczęciu postępowania w sprawie cofnięcia licencji. Do przesłanek fakultatywnych zaliczają się przede wszystkim:
- rażące lub wielokrotne naruszanie przepisów w zakresie dopuszczalnej masy, nacisków osi lub wymiaru pojazdu;
- zaleganie w regulowaniu stwierdzonych decyzją ostateczną lub prawomocnym orzeczeniem zobowiązań celnych, podatkowych i wobec kontrahenta;
- samowolna zmiana lub usunięcie danych zapisanych w tachografie.
Gdy już dojdzie do cofnięcia licencji to w żadnym wypadku nie może ona zostać ponownie udzielona temu samemu przedsiębiorcy wcześniej niż po upływie 3 lat od dnia wydania ostatecznej decyzji o cofnięciu licencji.
